صالح تسبیحی

سوانح مرکب

سوانح مرکب
سوانح مرکب اصطلاحی نظامی است و معنا و مفهوم آن این است که بعضی سوانح به پیامدهایی بدتر و بزرگتر از خود منجر می‌شوند. به طور مثال قحطی پس از خشکسالی، فلج بعد ازتصادف، یا مهاجرت بعد از جنگ. فقر، آسیب‌های روحی روانی، تغییر بافت جامعه، ویرانی شهرها، تشعشعات هسته‌ای و آلودگی شیمیایی نیز سوانح مرکب جنگ هستند.
سوانح مرکب باعثِ از ریخت افتادگی و تغییر شکل آدم به موجودی نیم انسان شده، آدمی که نیم دیگرش را در اختیار سوانح زیستی گذاشته. اما به احتمال آنچه بیش از هر سانحه‌ی نا‌خواسته زیست بشری را تحت تاثیر قرارداده است نه سونامی و زلزله‌ها و نه بیماری های فراگیر، که در صد سال گذشته جنگ‌ها هستند که تعریف انسان را تحت الشعاع خود قرار داده ونسل و نژاد بشر قرن بیستم را دچار تغییرات بنیادین کرده‌اند. نتایجِ جنگ‌های جهانی اول و دوم، جنگ‌های داخلی اروپا و خاور دور و خاورمیانه‌ی همیشه در جنگ و نیز نبردهای امریکای شمالی و جنوبی، تاریخ ما را هزار پاره کرده و از عکس‌ها و نامه‌هامان، از لباس‌ها و چشم‌ها و مژه‌ها و و تک‌تک موهامان بوی دود و باروت بلند است. وبا این تغییر دائم، دور نیست روزگاری که حلقه‌ای تازه از انسان بر چرخه‌ی تکامل افزوده شود. اما کدام تکامل؟ کشتارِ همنوع برای زنده ماندن تکامل است یا بازگشت؟ آیا می‌توانیم بگوییم سوانح مرکب دستاورد ناخوشایندِ بشرِ مجهز به سلاح گرم است؟ آیا آوارگانِ پریشان در جاده یا مهاجران ناخواسته‌ی فرار کرده از کشوری درگیر جنگ در طولِ تکامل انسان تعریف می‌شوند یا جامه‌های خونین و چمدان‌های از هم گسیخته و خانه‌های ویران و شهرهای سوخته، خبر از نوعی بازگشت به بدویت می‌دهند؟ این یک موقعیت است. وضعیتِ معاصرِ ماست. ماهیت اشیاء در این موقعیت تغییر می‌کند.آرامش و سکون به عجله و خشونت تبدیل می‌شود و برش‌های خاطره و حافظه‌ی مشوش جای آرامش طبیعی می‌نشیند.
در این مجموعه با همین موقعیتِ برش خورده و چندپاره، با چوب و شیشه و اشیاء روزمره کلنجار رفته‌ام و با کنار هم چیدن و ارتباط دادنشان در جست و جوی جنبه‌های انسانی‌تر و پیامدهای پنهانِ جنگ بر انسان بوده‌ام. پیامدهایی که ارتباط مستقیمی با جنگ ندارند اما تاثیر عمیقی بر انسانیت و روح و روان آدمی می‌گذارند. باید یاداوری کنم چیدمان در جعبه و چوب بارها در تاریخ هنر انجام شده و آنچه به نظرم آثار این مجموعه‌ی مرا ممتاز می‌کند نخست عکسهای ساخته شده ایست که به عنوانِ طرحِ اصلی در هر جعبه قرار داده‌ام و بعد ارتباط دادن اشیاء با این عکس‌ها.