گردآورنده: شهرام انتخابی
کپی-پیست
«کپی / پیست» می‌خواهد عملکردِ هنری پدیده‌ی تکثیر و تکرار و نسخه‌برداری را بررسی کند. پدیده‌ای آشنا اما نه‌چندان مرورشده که در جاهای مختلف جهان تعریفش متفاوت است. تا آنجا که به خاورمیانه مربوط است «کپی / پیست» همچون سراب، فاقد یک واقعیت ملموسِ فرهنگی است و کامل و عملگرایانه ترجمه نشده. از آن سو، کنکاش در پدیده‌ی نسخه‌برداری یا کپی کردن، ریشه‌ای عمیق در گفتمان فرهنگ اروپایی دارد. آنجا، نسخه‌برداری متعدد «هاله» زداست. همچنین، نسخه‌برداری در آنچه هنر اسلامی می‌خوانیم و نیز نوعِ برخورد با متنِ نوشتاری نزدِ سنت‌گرایان، دارای نقشی قدرتمند است و شخصیتِ هنری، فکری و جهان‌بینی هر نهاد را بازتاب می‌دهد.
«والتر بنیامین» در مقاله‌ای به نام «اثر هنری در عصر تکثیر مکانیکی» برای اولین بار تکنیک‌ها و اصول زیبایی‌شناسی کپی کردن را به چالش کشید. بنا برعقیده‌ی او «هاله» (که او «اورا» می‌خواند)، با «قابلیت تکثیر مکانیکی» ناپدید می‌شود. نسخه‌برداری متعدد از اثر اصلی، «اجازه‌ی به‌روزرسانی شدن آن را فراهم می‌کند» و پاسخگوی نیازهای متقاضیان است. البته، تغییر رسانه در ۵۰ سال گذشته و ظهور رسانه‌های الکترونیکی، اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی، تمامِ تعاریف را دستخوش تغییر کرده است. با این حال به نظر می‌رسد دراینجا دیدگاه بنیامین همچنان به روز است.
نوعی از «کپی / پیست» ( با شناختی که بنیامین ما را یاری می‌کند به دست آوریم) در تزئیناتِ اسلامی دیده می‌شود. هنرِ اسلامی چون از تصویرسازی مستقیم منع شده، از نقشمایه‌های اسلیمی، طرح‌های هندسی و خوشنویسی هویت گرفته و شکیل شده است. هندسه و نفوذش محوراصلی زیبایی‌شناسی این منطقه‌ی فرهنگی است. تکرار یک شکل اولیه، تشکیل دهنده تزئینات اسلامی و نشان‌دهنده درک زیادی از فضاست. تکرار و بازنویسی یک متن مقدس که عملی شبه‌مذهبی بوده، به نفع یک ظاهر زیبا و در راستای تحقق خلاقیت وشکوفایی احساساتِ خوشنویسان، به پس‌زمینه رفت و از خوانایی متنی که با خطوط و حروف کج و شکسته تشکیل شده بود، کاست.
در عصر دیجیتال و جهانی شدن پدیده‌ی نسخه‌برداری شتاب و شدت گرفته است. با وجود این که این مسئله با صنعت تبلیغات مرتبط است، در گفتمان‌های هنری و مناسباتِ فرهنگی (از جمله دوسالانه‌ها) به صورت مداوم به چالش کشیده می‌شود. هنرمندان نمایشگاه «کپی / پیست» محور اصلی کارخود را تاثیرِ نسخه‌برداری و تکثیر در مسائل فرهنگی، محیط زیست، اقتصاد، هویت ورسانه قرار دادند. به این صورت به پرسش سوالاتی می‌پردازند که تولید هنری؛ بیشتر از همیشه با آن روبرو است. مانند نویسندگی، حق چاپ، کپی‌رایت – کپی‌لفت، وغیره. ضمنا مشخص بودن منبع، کنترل و دستکاری اطلاعات از زیر عنوان‌های مرتبط با موضوعِ مورد نظر هستند.
موضوع دیگر محدودیت نسخه است.«نسخه‌های محدود» (یا چند نسخه‌ای) امکانی برای بازاریابی تعداد زیادی از یک اثر را فراهم کردند و می‌توان گفت شاید، عامل ترویج دموکراسی در بازار هنر شدند اما، منحصر‌به‌فرد‌بودگیِ اثر طبعا کمتر شد.
این مضمون‌ها دستمایه‌های اصلیِ نمایشگاهِ حاضر هستند. مضامینِ دیگر پروژه شامل: هنر جعل و سرقت ادبی، اجرای مکرر وهمینطور برخورد با تبلیغات، رسانه‌های جمعی و تک‌محصولی هستند.
«کپی / پیست» یک تلاشِ جدی فرهنگی و هنری است تا با استانداردهای روزِ هنرِ دنیا، مجموعه‌ای در اختیارِ هنر ایران قرار دهد. شهرامِ انتخابی، هنرمند و کیوریتورِفعال در هر دو منطقه، این پروژه را ساخته و پیش برده است. تمامیِ هنرمندانِ شرکت کننده ساکنِ برلین هستند و بدون استثنا شخصیت‌های فعال هنر در سطحِ جهان‌اند. تمرکز بر روی هنرمندان مستقر در برلین، نه‌تنها به دلیل این واقعیت است که انتخابی خود در برلین زندگی می‌کند، بلکه برلین مرکز زندگی جامعه بزرگ هنرمندان بین‌المللی است.
در میان آنها نمایندگان پاویون ملی در دوسالانه ونیز: کندیس برایتز (2017و2005), اگیل سربیونسون (۲۰۱۷), (وادیم زاخاروف ۲۰۱۳), مونیکا بن ویچینی (1999،2001،2005،2011،2015) ، کریستین لار(2015) کریستیان یانکوفسکی (2013و1999) و آناتولی شوورالف (۲۰۰۹) شاخص‌اند. بریگیت برنر، ماتیلده ترهاینه، کارین ساندر، کریستین لار اساتید هنر در دانشگاه و آکادمی‌های اروپا هستند. کریستیان یانکوفسکی کیوریتور «مانیفستا 10» در زوریخ بود. هی ژانگجو، هلموت + یوهانا کاندل، کارین ساندر، کای شیمنز پروژه‌هایی در دوسالانه‌های بین‌المللی و موزه‌های بزرگ در سراسر جهان داشتند.
کیوریتور: شهرام انتخابی
دستیار کیوریتور: آسیه سلیمیان
با تشکر از زرتشت رحیمی